Thema 01: 7 en 14 november 2023 

OVER TAAL EN IDIOTIE

Prof. dr. René ten Bos (Nijmegen)

Aristoteles leerde ons dat de mens het dier is dat taal heeft. Hoe comfortabel voelen we ons eigenlijk bij de gedachte dat ieder mens zomaar kan spreken? Deze ongemakkelijke vraag is in tijden van fake news, social media en complotdenken uitermate urgent. Veel mensen maken zich zorgen over de echolalia die door onze communicatiekanalen schalt. De waarheid lijkt zoek te zijn geraakt. Het verlangen naar waarheid maakt de roep sterker om in ieder geval sommige mensen - wappies en andere idioten - de mond te snoeren. Zij mogen niet het laatste woord hebben.
Hoewel het woord 'wappie' slechts kort bestaat, heeft het woord 'idioot' daarentegen een lange en ook zeer respectabele filosofische en religieuze geschiedenis. Een beetje inzicht in deze geschiedenis zal tot de volgende pijnlijke vraagstelling leiden: “Hoe idioot is het om idioten de mond te willen snoeren?"

Literatuur
René ten Bos, Meteosofie. Boom uitgevers: Amsterdam, 2021 (m.n. de passages over waarheid en waarschijnlijkheid zijn relevant). ISBN: 9789024431502
René ten Bos, Het laatste woord (voorlopige werktitel) dat vermoedelijk in 2024 bij Boom uitgevers te Amsterdam zal verschijnen.

Personalia
René ten Bos (1959) is filosoof en hoogleraar aan de Faculteit der Managementwetenschappen, Radboud Universiteit. Daarnaast is hij Dean van het Honours Programma aan dezelfde universiteit en honorary professor aan de University of St. Andrews. Van 2017 tot 2019 was Ten Bos Denker des Vaderlands. In april 2020 werd hij benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau.
Ten Bos schreef onder meer Water. Een geofilosofische geschiedenis (2015, nominatie AKO-literatuurprijs), Bureaucratie is een inktvis (2015, winnaar Socrates Wisselbeker), Dwalen in het Antropoceen (2017), Extinctie (2019), Meteosofie (2021) en Hooghouden (samen met Henk Steenhuis, 2022). Daarnaast is hij auteur van talloze columns, essays en artikelen in zowel academische als non-academische tijdschriften en bladen.
Hij is langjarig columnist van Het Financieele Dagblad, maar schreef ook voor De Volkskrant, De Groene Amsterdammer en Trouw. Behalve in het Nederlands verscheen zijn werk ook in het Engels en het Frans. Tot slot vertaalde hij het boek Le Parasite van de Franse filosoof Michel Serres. Dat boek verschijnt in het najaar van 2023.

Een pdf-versie van deze tekst kunt u hier downloaden.